به گزارش قدس خراسان، در شهر مشهد همانند سایر شهرها براساس نیاز مردم شغل‌ها و واحدهای صنفی در شاخه‌ها و نقاط مختلف شهر ایجاد شده است. در کنار فواید این واحدهای صنفی برای رفع نیاز مردم، تولید انواع آلودگی‌ها از جمله آلودگی صوتی و زیست‌محیطی به ویژه نحوه دفع فاضلاب آن‌ها بسیار مورد بحث است و این پرسش مطرح می‌شود که سرنوشت فاضلاب واحدهایی مانند آزمایشگاه‌ها، رستوران‌ها، کارواش‌ها و سایر اصناف چه می‌شود.
مدیر دفتر نظارت بر بهره‌برداری شبکه‌های فاضلاب شرکت آبفا مشهد در پاسخ به این پرسش گفت: ۱۰ سال پیش در بحث آلودگی تعدادی از واحدهای صنفی خاص مانند رستوران‌ها، آشپزخانه‌ها، بیمارستان‌ها و صنایعی که فاضلاب آن‌ها به اگو وصل بود، حساسیت ایجاد شد. به دنبال این حساسیت، دستورالعمل‌هایی نوشته و در آن مشخص شد مثلاً یک آزمایشگاه یا واحد صنفی چه مواد آلاینده‌ای دارد که نباید وارد شبکه فاضلاب شود.
بهزاد جوادی ادامه داد: آن زمان برای پذیرش فاضلاب بیمارستان‌ها و مراکزی مانند درمانگاه‌ها، کارشناسان اقدام به بازرسی می‌کردند و مشخص می‌شد فاضلاب این مراکز در چه شرایطی باید به سیستم فاضلاب شهری متصل شوند. همین روش در سال‌های ۹۴و ۹۵ ادامه و بهبود یافت و در کنار آن وزارت نیرو هم اقداماتی را شروع کرد و در حال حاضر دستورالعمل‌های وزارت نیرو جاری و حاکم است.
وی در تشریح بررسی تشخیص این نوع فاضلاب‌ها توضیح داد: در این حوزه از مشاوران بخش فاضلاب و موارد کیفی آن استفاده می‌کنیم. به عنوان مثال برای بررسی و کنترل فاضلاب‌های بیمارستانی، درمانگاهی و آزمایشگاه‌های طبی، مشاوران وارد این واحدها شده و فاضلاب این مراکز را مورد بررسی قرار می‌دهند که چه فاضلابی توسط این واحدها تولید می‌شود. سپس این مراکز باید طبق دستورالعمل مورد توافق وزارت نیرو و وزارت بهداشت که در کشور جاری است، رفتار کنند. با ورود مشاور همه این موارد با هماهنگی مجموعه مورد نظر شناسایی و بر اساس فرم خوداظهاری که پیش از این توسط مجموعه پر شده است، مورد بررسی قرار می‌گیرد و در نتیجه بخشی که قابلیت ورود به شبکه فاضلاب را دارد، مشخص شده و بخشی که اجازه تخلیه ندارد، تعیین تکلیف می‌شود تا تخلیه آن به صورت پسماند صورت بگیرد.
جوادی خاطرنشان کرد: در دستورالعمل‌ها تمام فاضلاب‌های تولیدی بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها و آزمایشگاه‌ها به صورت جزء به جزء شامل پسماندها، داروها، مواد آزمایشگاهی، مواد رادیواکتیو، آنتی‌بیوتیک‌ها و مواد موجود در دندانپزشکی یعنی آملگام‌ها بررسی و دسته‌بندی شده و سپس مشخص می‌شود در چه محدوده‌ای توسط شرکت آب و فاضلاب کنترل شود و چه مقدار آن مجاز و چه مقدار آن غیرمجاز است.
برخی از بیمارستان‌های مشهد سیستم پیش تصفیه ندارند
وی تعداد بیمارستان‌ها در محدوده شهری مشهد را ۴۰ مورد برشمرد و گفت: در بیشتر این بیمارستان‌ها سیستم پیش‌تصفیه اجرا و به شبکه فاضلاب متصل شده‌اند و خیلی از این بیمارستان‌ها در مرحله کنترل مجدد یعنی تمدید پروانه هستند؛ به عنوان مثال بیمارستان‌های موسی بن‌جعفر(ع) و بینا در مرحله تمدید پروانه به سر می‌برند و بیمارستان شمس‌الشموس هنوز به شبکه فاضلاب متصل نیست و سیستم پیش‌تصفیه خود را به مرحله اجرا نرسانده است.
مدیر دفتر نظارت بر بهره‌برداری شبکه‌های فاضلاب شرکت آبفا مشهد اضافه کرد: بیمارستان‌های ۲۲بهمن و جوادالائمه(ع) سال گذشته به شبکه متصل شدند و می‌توان گفت از این تعداد بیمارستان ۳۵ مورد تحت رصد شرکت آب و فاضلاب مشهد قرار دارند و در بقیه بیمارستان‌ها با همه‌گیری کرونا به تعویق افتاد و اتصال بیمارستان‌های باقیمانده در حال پیگیری است.
جریمه بازدارنده نیست
جوادی در پاسخ به این پرسش که از قانون برای تمکین این بیمارستان‌ها در راستای نصب سیستم پیش‌تصفیه استفاده شده یا خیر، گفت: برای الزام بیمارستان‌ها به نصب پیش‌تصفیه و اتصال به شبکه فاضلاب، بحث جریمه و قطع انشعاب آب وجود دارد. ما می‌توانیم با استفاده از قانون و اساس‌نامه‌های موجود برای قطع آب بیمارستان در راستای ملزم کردن به نصب سیستم پیش‌تصفیه اقدام کنیم؛ اما با توجه به حساسیت موضوع، بیمارستان‌ها از قطع آب مستثنا می‌شوند و بیشتر از جنبه جریمه استفاده می‌کنیم که محدودیت‌های خاص خودش را دارد؛ به طور مثال نمی‌شود همیشه، هر روز و هر ماه جریمه کرد. باید گفت این جریمه‌ها چندان بازدارنده نیستند.
وی تشریح کرد: در سال‌های گذشته مکاتبه‌های فراوانی با وزارت بهداشت برای طرح مشکلات بیمارستان‌ها داشتیم که در بیشتر مواقع محقق نمی‌شد و با ورود دادستانی در این موضوع در سال گذشته و امسال بیمارستان‌هایی که پیش‌تصفیه نداشته یا ندارند مانند بیمارستان ارتش، بیمارستان۲۲بهمن و بیمارستان جوادالائمه(ع) براساس الزام و اجبار دادستانی به نصب پیش‌تصفیه و دریافت دستورالعمل‌ها اقدام کرده‌اند.
قواعد جمع‌آوری انواع فاضلاب بیمارستانی
جوادی با اشاره به وظیفه شرکت آبفا عنوان کرد: فاضلاب بیمارستانی دو قسمت می‌شود؛ یک سری فاضلاب‌هایی که بیمارستان و مراکز درمانی تولید می‌کنند و قابلیت وصل به شبکه فاضلاب را دارند و یک قسمت دیگر نباید به شبکه فاضلاب متصل شود و شرکت آب و فاضلاب متولی آن قسمتی است که قابلیت وصل دارد؛ به عنوان مثال مواد رادیو اکتیو، آملگام‌ها و خونابه‌ها در هیچ شرایطی نباید وارد شبکه فاضلاب شوند. این موارد باید طبق تعرفه، روش و دستورالعمل پسماند جمع‌آوری و تخلیه شوند و از نظارت ما خارج است.
مدیر دفتر نظارت بر بهره‌برداری شبکه‌های فاضلاب شرکت آبفا مشهد درخصوص جمع‌آوری فاضلاب‌های اصناف توضیح داد: برای اصنافی مانند رستوران‌ها، آشپزخانه‌ها، شیرینی‌پزی‌ها، کارواش‌ها، قالی‌شویی‌ها و آن‌هایی که حالت عمومی دارند و در سیستم شهری به عنوان واحد صنفی تعریف شده‌اند مشاوران بخش فاضلاب اقدام به شناسایی می‌کنند که در این زمینه در تمام کشور پیشرو هستیم.
شناسایی ۲هزار و ۵۰۰ واحد صنفی با فاضلاب غیراستاندارد
جوادی ادامه داد: حدود ۲هزار و ۵۰۰ واحدصنفی از این نوع شناسایی شده و ۵۰تا ۶۰ درصد این واحدها را ملزم به اجرای سیستم‌های پیشرفته پیش‌تصفیه کرده‌ایم تا از نظر ورود چربی، کنترل (بی‌اودی) و (سی‌اودی) و سایر آلودگی‌ها کنترل شوند و فاضلاب این واحدها وقتی به مشخصات فاضلاب خانگی نزدیک شوند، اجازه وصل به شبکه فاضلاب را دارند.
وی با اشاره به دستورالعمل‌های قانونی تأکید کرد: قانون‌گذار برای دفع هر نوع فاضلابی در کشور قانون مربوط به آن را تعیین کرده که تولیدکنندگان هر نوع فاضلابی باید طبق همان دستورالعمل رفتار کنند؛ به عنوان مثال قوانین واحدهایی با فعالیت شبه‌صنعتی، مانند آبکاران که فلزات سنگین دارند مشابه بیمارستان‌هاست و فاضلابی که به فاضلاب خانگی نزدیک است، اجازه اتصال به شبکه را دارد و بقیه موارد باید براساس قوانین پسماند فاضلاب تعیین تکلیف شود.
تکلیف واحدهای صنفی غیر مجاز در تولید فاضلاب چیست؟
با مراجعه به سایت صندوق ملی محیط زیست آیین‌نامه اجرایی قانون مدیریت پسماند مصوب ۱۳۸۴ قابل مشاهده بوده و براساس این قانون تکلیف همه دستگاه‌های اجرایی و مردم برای دفع انواع پسماند مشخص شده است. در کنار آن می‌توان به وجود قوانین و مقررات دفع فاضلاب و استفاده دوباره از پساب اشاره کرد؛ اما اینکه این قوانین چقدر وارد مرحله اجرا در شهر مشهد می‌شود، مهم است و به نظر می‌رسد در یک گشت میدانی می‌توان به نتیجه لازم در پاسخ به این پرسش رسید.
در مشهد کشف‌رود را می‌توان آینه تمام‌نمای نقص این قوانین یاد کرد که در آن هنوز تخلیه تانکری انواع فاضلاب وجود دارد. در بررسی سال‌های گذشته این تحریریه در پیگیری سرنوشت ته‌مانده سپتیک بیمارستانی این نتیجه گرفته شد که در نهایت این موارد با تانکر تخلیه می‌شوند؛ اتفاقی که در نهایت برای فاضلاب‌های تفکیک شده توسط آبکاران می‌افتد و آن بخش از فاضلاب‌هایی که وارد شبکه فاضلاب شهری یا چاه جذبی نمی‌شوند، با تانکر سر از زمین‌های خالی اطراف مشهد در می‌آورند.
اجرای یک قانون، جدا از نحوه اجرا نیازمند زیرساخت است و چطور می‌شود در شهری که هنوز تصفیه‌خانه‌های آن برای تصفیه کامل فاضلاب شهری تکمیل نشده، این نتیجه را گرفت که می‌توان انواع فاضلاب صنعتی و صنفی را به صورت کامل برای محیط زیست بی‌خطر کرد؟
در حالی از شناسایی ۲هزار و ۵۰۰ واحد صنفی دارای فاضلاب آلاینده در شهر مشهد یاد می‌کنیم که آماری از واحدهای غیرمجاز و زیر پله‌ای در هر صنفی به صورت دقیق وجود ندارد و در نهایت باید پرسید در زمانه‌ای که تأمین هزینه‌های زندگی، بزرگ‌ترین دغدغه هر خانواده‌ای شده و انواع جریمه‌ها و برخوردهای قهری چندان کارایی ندارد، چگونه و به چه صورتی می‌توان این واحدهای ناشناخته را به خوداظهاری کسب و کار خود ترغیب کرد تا دست‌کم از نظر ایجاد انواع آلودگی زیست‌محیطی مورد رصد قرار بگیرند و راه حل این موضوع چیست؟
خبرنگار: طاهره فجرداودلی
نظر شما